Araç Değer Kaybı Hesaplama Programı

Araç Değer Kaybı Hesaplama Nedir?

Tanımı ve Kapsamı

Araç değer kaybı, bir trafik kazası sonrasında aracın pazar değerinde meydana gelen düşüşü ifade eder. Diğer bir deyişle, kaza öncesindeki hasarsız ikinci el değeri ile onarımlar yapıldıktan sonraki ikinci el değeri arasındaki fark, aracın uğradığı ekonomik kayıptır. Tam ve kaliteli bir onarım yapılmış olsa dahi, aracın geçmişinde bir kaza kaydı bulunması onun piyasa değerini düşürecektir. Bu nedenle değer kaybı, trafik kazasına bağlı olarak ortaya çıkan ve zarar gören tarafça talep edilebilen bir maddi zarar kalemidir.

Hukuki Dayanak

Araç değer kaybının tazmini, genel olarak haksız fiil sorumluluğunun bir sonucu olup 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun hükümleri kapsamında değerlendirilir. Özel olarak ise 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 90. maddesinde, aracın uğradığı değer kaybının aracın piyasa değeri, kullanılmışlık düzeyi (yaşı ve kilometresi), kazada hasar gören parçaları ile hasar tutarı dikkate alınarak hesaplanacağı öngörülmüştür. Ayrıca Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları’nın A.5 maddesinde de, trafik kazası sonucu zarar gören aracın uğradığı değer kaybının maddi zarar kapsamında teminat altına alındığı belirtilmiştir. Bu hukuki düzenlemeler, kazada kusursuz tarafın aracında meydana gelen değer kaybının sorumlu taraftan (ve onun sigortacısından) talep edilmesine imkân tanımaktadır.

Araç Değer Kaybı Hesaplama – Güncel 2025

Araç Değer Kaybı Hesaplama – Güncel 2025

Araç Değer Kaybı Hesaplama Kriterleri

Değer kaybı hesaplanırken aracın birçok özelliği ve kazaya ilişkin veriler dikkate alınır. Öncelikle aracın kaza tarihindeki piyasa rayiç değeri tespit edilir. Araç türü (binek, ticari vb.), modeli, yaşı ve kilometresi (kullanılmışlık düzeyi) değer kaybının büyüklüğünü etkileyen temel kriterlerdendir. Ayrıca kazada aracın hangi parçalarının hasar gördüğü, bu parçaların onarılıp onarılmadığı veya değiştirilip değiştirilmediği ve toplam hasar tutarı da hesaplamada önem taşır. Tüm bu unsurlar, aracın kazadan sonra piyasa değerinde meydana gelen düşüşü oransal olarak belirlemek için kullanılır.

Araç Değer Kaybı Hesaplama Yöntemi

Güncel mevzuata göre araç değer kaybı, standartlaştırılmış bir formüle göre hesaplanmaktadır. Bu yöntemde her bir kriter için önceden belirlenmiş katsayılar uygulanarak aracın uğradığı toplam değer kaybı bulunur. Örneğin, aracın piyasa değerine, aracın grubuna (türüne) göre belirlenen bir gerçek değer katsayısı uygulanır. Sonra aracın kilometresi ve yaşı gibi kullanım düzeyi göstergeleri için bir kullanılmışlık katsayısı hesaplanır. Kaza sonrası hasar gören parçalar için, parçanın onarımı veya değişimi ile boyama gibi işlemler dikkate alınarak bir hasar katsayısı belirlenir. Ayrıca toplam hasar tutarı da değer kaybını etkilediği için ayrı bir katsayı öğe olarak hesaba katılır. Tüm bu faktörler genel değerlendirme katsayısı ile birleştirilerek değer kaybı tutarı hesaplanmaktadır. Formel olarak ifade etmek gerekirse:

Değer Kaybı Tutarı = Araç Piyasa Değeri x Gerçek Değer Katsayısı x Kullanılmışlık Katsayısı x Hasar Katsayısı x Genel Değerlendirme Katsayısı

Bu formül uyarınca hesaplama yapıldığında aracın marka-modeline, yaş/kilometre durumuna ve hasar profiline göre değer kaybı tazminat tutarı ortaya çıkar.

Örnek Hesaplama

Aşağıdaki tabloda örnek bir değer kaybı hesaplaması gösterilmiştir. Bu örnekte 5 yıllık, 60.000 km’de bir binek aracın 300.000 TL piyasa değeri bulunmaktadır. Araç, geçirdiği kaza sonucu ön kaput ve ön tamponunda toplam 40.000 TL’lik bir hasar almıştır. Hesaplama, aracın değerindeki düşüşü yaklaşık olarak ortaya koymaktadır:

Yukarıdaki örnekte hesaplanan ~15.000 TL tutar, aracın söz konusu kaza nedeniyle ikinci el değerinde meydana gelen kaybın takriben bir göstergesidir. Gerçek değer kaybı miktarı, aracın özelliklerine ve kaza detaylarına göre değişiklik gösterebilir.

Araç Değer Kaybı Şartları ve Kısıtlamaları

Araç Değer Kaybı Hesaplama’da Kaza ve Kusur Koşulları

Araç değer kaybı tazminatının talep edilebilmesi için kazanın en az iki taraflı (birden fazla aracın karıştığı) bir trafik kazası olması gerekir. Tek taraflı kazalarda (aracın kendi kendine kaza yapması gibi) değer kaybı, sorumlu başka bir kişi olmadığı için karşılanabilecek bir zarar kalemi olmaz. Ayrıca değer kaybı talebinde bulunacak tarafın kazada %100 kusurlu olmaması gerekir. Zira tamamen kusurlu olan kişi, kendi aracındaki zararlardan karşı tarafı sorumlu tutamaz. Bununla birlikte, kazada kısmi kusuru bulunsa bile, diğer tarafın kusur oranı ölçüsünde değer kaybı talebi mümkün olabilecektir.

Araç Değer Kaybı Hesaplama’da Araç Türü ve Geçmişi

Değer kaybı hesabı yapılabilmesi için aracın kazadan önce ağır hasar kaydı bulunmaması ve kaza esnasında hasar gören bölümlerin daha önceden hasarlı olmaması da önemlidir. Örneğin, kaza sırasında zarar gören bir parça zaten önceden bir hasarın etkisi altında ise, bu yeni kazada ayrıca bir değer düşüşü hesaplanmayabilir. Benzer şekilde, daha önceden pert kaydı (ağır hasar kaydı) olan bir aracın ikinci el değeri zaten düşmüş olacağı için, yeni bir kazada ayrıca değer kaybı iddiası güçleşebilir.

Yaş ve Kilometre Kriteri

Önceden sigorta şirketleri, belli bir yaşın üzerindeki veya çok yüksek kilometreli araçlarda değer kaybı ödemesini sınırlandırabilmekteydi (örneğin 10 yaşın veya 160.000 km’nin üzerindeki araçlar için değer kaybının yok sayılması gibi). Ancak, 2020 yılında Anayasa Mahkemesi tarafından verilen bir kararla bu tür sınırlamalar kaldırılmıştır. Günümüzde, aracın yaşı ve kilometresi değer kaybı talebine kesin bir engel oluşturmamakta; daha eski ve yüksek kilometreli araçlar da uygun koşullar altında değer kaybı talep edebilmektedir. Bununla birlikte, aracın çok eski veya çok yüksek kilometreli olması, hesaplanacak değer kaybı tutarının görece düşük çıkmasına yol açabilir.

Teminat Dışı Kalan Araçlar

Trafik sigortası kapsamında değer kaybı ödemesi, her tür aracı kapsamayabilir. Örneğin, kiralık araçlar (rent-a-car), ticari taksiler, dolmuşlar, test araçları, koleksiyon veya antika değeri olan araçlar ile belediye otobüsü, itfaiye aracı gibi özel amaçlı kamu araçlarında meydana gelen değer kaybı, zorunlu trafik sigortasının teminat kapsamı dışında bırakılmıştır. Bu tip araçlar, kullanım amaçları ve yıpranma durumları nedeniyle istisnai tutulmakta olup, eğer böyle bir araçta kusursuz taraf olarak değer kaybına uğranılmışsa, sigorta şirketinden tazminat almak mümkün olmayabilir. Ancak bu durumda zarar gören, doğrudan kusurlu tarafa (aracın işletenine) genel hükümler uyarınca dava açarak değer kaybını talep edebilir.

Araç Değer Kaybı Talep ve Başvuru Süreci

Sigorta Şirketine Başvuru

Değer kaybını tazmin etmek isteyen zarar görenin, öncelikle kazaya sebebiyet veren aracın zorunlu trafik sigortasını yaptıran sigorta şirketine başvurması gerekir. Bu başvuru yazılı olarak yapılmalı ve kaza tutanağı, hasar fotoğrafları, tamir faturaları gibi deliller eklenmelidir. Sigorta şirketi, başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde talebe yazılı cevap vermek durumundadır. Sigorta şirketi talebi kabul ederse, mutabık kalınan değer kaybı tutarını zarar görene ödeyecektir. Ancak talep reddedilir veya kısmen ödenmek istenir (ya da 15 gün içinde cevap verilmez) ise, zarar gören için başka yollara başvurma hakkı doğar.

Sigorta Tahkim Komisyonu

Sigorta tahkim yolu, sigorta şirketi ile anlaşma sağlanamadığı durumlarda hızlı ve etkin bir çözüm alternatifi sunar. Zorunlu trafik sigortası kapsamındaki uyuşmazlıklarda Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yapılarak, uyuşmazlığın uzman hakemler aracılığıyla çözülmesi sağlanabilir. Tahkim Komisyonu‘na başvuru, sigorta şirketinin cevabının ardından bir dilekçe ile yapılır ve tarafsız hakem heyeti dosyayı inceleyerek genellikle 4-5 ay gibi bir süre içinde karar verir. Bu süre, mahkeme sürecine göre oldukça kısadır. Tahkim yargılaması sonunda verilen kararlar, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu uyarınca belli bir tutarın altında kesindir ve mahkeme ilamı niteliğindedir. Karara karşı taraflar belli şartlarda itiraz imkanına sahip olsalar da, genel olarak sigorta tahkimi yoluyla alınan kararlar hızlı ve etkin bir tazminat şeklinde uygulanabilmektedir.

Araç Değer Kaybı’nda Yargı Yolu (Dava)

Sigorta şirketi ile anlaşma sağlanamaması veya tahkim yolunun tercih edilmemesi halinde, zarar gören taraf genel mahkemelerde (genellikle sigorta şirketinin taraf olması nedeniyle Asliye Ticaret Mahkemelerinde) dava açabilir. Dava yolunda, mahkeme bilirkişi aracılığıyla aracın değer kaybını hesaplatır ve sonunda bir karar verir. Mahkeme süreci, tahkime göre daha uzun (ortalama 1-2 yıl veya daha fazla) sürebilir ve harç ile bilirkişi ücretleri gibi masrafları da beraberinde getirir. Bununla birlikte, yargı yolu tüm talepler için bir güvence niteliği taşır ve tahkim kararlarına itiraz aşamasında da devreye girebilir. Bazı durumlarda, özellikle talep edilen tutar çok yüksek ise veya hukuki karmaşıklık söz konusuysa, doğrudan dava yoluna başvurulduğu da görülmektedir.

Başvuru Yollarının Karşılaştırılması

Araç Değer Kaybı Tazminatının Ödenmesi

Ödeme ve Tahsilat

Sigorta şirketi ile yapılan başvuru sonucunda eğer şirket talebi kabul ederse, belirlenen değer kaybı tutarı zarar görenin bildirdiği banka hesabına (IBAN) genellikle 1-2 hafta içinde yatırılır. Tahkim Komisyonu veya mahkeme yoluyla tespit edilen değer kaybı tazminatı ise, kararın kesinleşmesinin ardından sigorta şirketi tarafından ödenmelidir. Eğer sigorta şirketi, hakem veya mahkeme kararıyla belirlenen tutarı ödemekte gecikir veya ödemezse, zarar gören taraf bu kararı icra takibine koyarak yasal faiziyle birlikte tahsil yoluna gidebilir. Tahkim kararları da kanunen mahkeme kararı niteliğinde olduğundan, ilamlı icra takibi başlatılarak sigorta şirketinin mal varlığından tahsilat mümkün hale gelir. Uygulamada, çoğu durumda sigorta şirketleri böyle bir karar sonrasında ödemeyi doğrudan yapmayı tercih etmektedir.

Araç Değer Kaybı Zamanaşımı Süresi

Araç değer kaybı talebi, bir trafik kazasından kaynaklandığı için temelde bir haksız fiil (trafik kazasından doğan maddi zarar) tazminat talebidir. Türk Borçlar Kanunu’na göre haksız fiillerden doğan tazminat talepleri, zarar görenin zararı ve faili öğrendiği tarihten itibaren 2 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Her halükarda kaza tarihinden itibaren 10 yıl geçmekle de talep hakkı zamanaşımına uğrar. Bu nedenle, zarar görenlerin değer kaybı talebini en geç kaza tarihinden itibaren 2 yıl içerisinde sigorta şirketine iletmesi önerilir. Aksi takdirde, zamanaşımı defi ileri sürülerek talebin reddine yol açılabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Araç değer kaybı ne demektir?

Araç değer kaybı, bir aracın bir trafik kazası geçirmesi sonucunda, hasarlar tam olarak onarılsa bile ikinci el piyasa değerinde meydana gelen düşüş anlamına gelir. Yani aracın kaza öncesi ve kaza sonrası piyasa değerleri arasındaki farkı ifade eder.

Araç değer kaybı hesaplama nasıl yapılır?

Değer kaybı hesaplamasında aracın kaza öncesi piyasa değeri, yaşı ve kilometresi, hasar gören parçaları ile bu parçalarda oluşan hasarın boyutu dikkate alınır. Mevzuata göre belirlenen katsayılar kullanılarak, aracın piyasa değerindeki düşüş matematiksel olarak hesaplanır ve tazminat tutarı belirlenir.

Araç değer kaybı başvurusu nasıl yapılır?

Değer kaybı için öncelikle kazada kusurlu olan aracın trafik sigortasını yapan sigorta şirketine yazılı başvuru yapılır. Başvuruda kaza tutanağı, hasar fotoğrafları ve tamir faturaları sunularak aracın uğradığı değer kaybı talep edilir. Sigorta şirketi 15 gün içinde cevap vermez veya olumsuz cevap verirse, Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurma ya da mahkemede dava açma hakkı bulunur.

Araç değer kaybı hangi şartlarda talep edilebilir?

Değer kaybı talep edebilmek için kaza en az iki aracın karıştığı bir trafik kazası olmalı ve talep sahibi kaza için tam kusurlu olmamalıdır. Araçta önceden ağır hasar kaydı bulunmamalı ve kaza sırasında zarar gören parçaları daha önceden hasarlı olmamalıdır. Ayrıca ticari taksi, kiralık aracı gibi bazı özel nitelikli araçların değer kaybı taleplerinin sigorta kapsamında karşılanmadığı unutulmamalıdır.

Araç değer kaybı talebinde zamanaşımı süresi nedir?

Değer kaybı talebi için zamanaşımı süresi, kaza tarihinden itibaren genel olarak 2 yıldır. Kaza tarihinden 2 yıl geçtikten sonra talep hakkı düşebilir. Bununla birlikte, her halükarda kaza tarihinden 10 yıl sonra talep hakkı kesin olarak zamanaşımına uğrar.